De term ‘ijzertekort’, ‘ijzergebrek’ komen eigenlijk op hetzelfde neer: er is een tekort aan zuurstof in je bloed.

Functie van ijzer in het bloed

De functie van ijzer in je lichaam is dat het ervoor zorgt dat zuurstof door je lichaam gedistribueerd wordt. Dit gebeurd door behulp van een eiwit genoemd hemoglobine. Dit eiwit draagt zorgt voor de transport van koolstofdioxide en zuurstof binnen het lichaam. Als we spreken van ijzertekort, spreken we in feite over een tekort aan zuurstof in je lichaam.

Elk gezond mens vernieuwd ongeveer 1 procent hemoglobine per dag. Bij mensen die lijden aan bloedarmoede wordt te weinig hemoglobine aangemaakt. Een te laag hemoglobinegehalte is vaak de oorzaak van een ijzertekort. Voor de opbouw van hemoglobine is onder andere het mineraal ijzer nodig.

Functies van ijzer in het menselijk lichaam

IJzer komt in de voeding voor in twee vormen.

  • Heem-ijzer vind je vooral in vlees en vis en wordt goed door je lichaam opgenomen.
  • Niet-heem-ijzer dat aanwezig is in groenten, fruit, brood, graanproducten en aardappelen wordt in het algemeen minder efficiënt opgenomen.

Ijzer zorgt ook voor:

  • de afbraak van schadelijke stoffen
  • de aanmaak van afweerstoffen in het lichaam
  • zorg dragen voor energie in het lichaam

Oorzaken ijzertekort

  • Bloedverlies
    • Door een (hevige) menstruatie
    • Door een operatie waarbij veel bloed verloren is gegaan
    • Door interne bloedingen in maag en darmen (dit kan heel geleidelijk gaan, vaak is een ziekte in de maag of darmen hiervan de oorzaak).
  • Tekort aan ijzerrijk voedsel klik hier voor meer informatie Tekort aan ijzer in de voeding.
    • Het structureel eten van ongezond voedsel zoals snacks, pizza’s, chips, snoep etc kan een ijzertekort als gevolg hebben. Goede en gezonde voeding is essentieel voor de opname van ijzer in het bloed.
    • Vegetariërs hebben ook een verhoogde kans op ijzertekort. Vlees (en vooral rood vlees) en ook vis bevat veel ijzer. Bij het niet eten van vlees moet er een alternatief worden gekozen voor vlees die je lichaam toch voorziet van genoeg ijzer. Vegetariërs kunnen het beste vleesvervangers nemen op basis van tarwe of soja, deze bevatten ook genoeg ijzer.Gelukkig zijn er tegenwoordig veel vleesvervangers in de supermarkt te vinden. Dit was 15 jaar geleden wel anders.
  • Opname van ijzer uit het eten functioneert niet zoals het behoort. Dit is bijvoorbeeld het geval bij Coeliakie, een aangeboren spijsverteringsziekte die zich voordoet bij jonge kinderen.
  • Wanneer je lijdt aan een chronische ziekte waarbij je veel bloed verliest kan ijzertekort ook een oorzaak zijn.
  • Zwangere vrouwen hebben vaak ook last van ijzertekort. Wanneer je zwanger bent is de ijzerbehoefte hoger, zeker als je in verwachting bent van een tweeling. Klik hier voor meer informatie over ijzertekort tijdens de zwangerschap.
  • Wanneer je een lange tijd een fysieke inspanning hebt geleverd (sporten of hard werken) kan er ook een (kortstondige) ijzertekort plaatsvinden. Meestal wordt deze dan snel opgelost door een goede voedzame maaltijd.
  • Stress kan ook een oorzaak zijn van ijzertekort.
  • Afvallen kan een oorzaak zijn van ijzertekort, vooral als men op een verkeerde manier afvalt en te weinig voedzame levensmiddelen tot zich neemt.

Symptomen en klachten van ijzertekort

  • bleke huid
  • snel koud hebben
  • kortademigheid
  • vermoeidheid
  • duizeligheid
  • hartkloppingen
  • concentratieproblemen
  • gevoelens van fysieke slapheid en futloosheid
  • hoofdpijn
  • slap gevoel in de benen
  • broze en weke nagels (bijvoorbeeld kalknagels)
  • verzwakte fysieke weerstand en dus verhoging van de kans op infecties
  • geen mentale weerstand
  • rusteloze benen (onrustige been) (bijvoorbeeld )

Behandeling van ijzertekort

Als je gezond en gevariëerd eet zul je niet snel lijden aan ijzertekort. Bij het eten van vlees, vis groenten en fruit moet je lichaam genoeg ijzer binnenkrijgen om aan de ijzerbehoefte te voorzien.

Wat kun je doen als je ijzertekort hebt?

  • Innemen van vitamine C. Vitamine C stimuleert de opname van ijzer.
  • Goed en gevarieerd eten. Klik hier voor meer informatie.
  • Ijzertabletten innemen. Je huisarts zal deze voorschrijven wanneer je lijdt aan ijzertekort. Let op deze kunnen wel bijwerkingen hebben zoals hoofdpijn en prikkelbaarheid
  • Het innemen ijzersupplementen, een voorbeeld hiervan is Ferro-Smilin. Als je ijzertekort nog niet in een ver gevorderd stadium is, kun je dit supplement gebruiken. Deze is verkrijgbaar zonder recept. Neem toch eerst even contact op met je huisarts want teveel ijzer in je lichaam is ook niet goed. Sterker nog het kan zelfs giftig zijn. Bij teveel ijzer treedt emochromatose (ijzerstapeling) op. Lees er hier meer over.

Veel mensen beweren dat spinazie een goede remedie is voor ijzertekort. Dit is niet het geval. Spinazie bevat inderdaad veel ijzer maar deze wordt slechts deels opgenomen door je lichaam. En het deel dat opgenomen wordt wordt vermengd met andere stoffen in de darmen waardoor een groot deel van het mineraal ijzer verloren zal gaan.

Conclusie

Er zijn veel mensen die een (licht) ijzertekort hebben zonder dat ze er iets van merken of last van hebben. Mocht je last krijgen een van bovenstaande symptomen, neem dan even contact op met je huisarts, deze zal je adviseren hoe je het beste kunt omgaan met ijzertekort.